Við höfum óskaplega gaman af því, sem þjóð, að hafa áhyggjur af börnum. Sérstaklega finnst okkur gaman að trúa því að sjálfsmat og siðferðiskennd barna sé á hraðleið til helvítis.
Í kvöldfréttum Rúv var sagt frá þeim sláandi niðurstöðum að 21-23% barna í 6. og 7. bekk telja sig of þung. Þá kom í ljós að eitt barn af hverjum fimm átti í vandræðum með svefn upp á síðkastið og að tvö til fjögur börn í bekk telji sig „ekki flott“. Loks kom í ljós að drengjum er síður hrósað en stúlkum.
Fimmtungur barna er of þungur, foreldrar sumra barnanna hnoða þeim upp í rúm eldsnemma og þar liggja þau andvaka þar sem þau eru ekkert þreytt, færri börn en fimmtán í bekk eru „flott“ (þetta eru unglingar, þau líta út eins of fífl) og það er full ástæða til að hrósa stelpum frekar en drengjum.
Ekki er með skynsamlegu móti hægt að kalla börnin, sem merkt eru með hring „flott“.
Jæja, Bastarðurinn er búinn að afneita mér einnig. Er ekki viss um Jón Örn og Hildi. En Bastarðurinn átti góða spretti. Ég verð að segja að virðing mín fyrir honum hefur vaxið. En nú er það búið. Að sið ÁBS tek ég því út síðustu færslu því hún er byggð á röngum upplýsingum.
„Ekki lýgur Mogginn“ hefur fengið nýja og dýpri merkingu. Það er synd að ÁBS og hjarðsveinn hans Eyvindur skyldu ekki sjá í gegnum þykka þvæluna í hinni meintu „opinberun“ minni vegna þess að hún birtist í Mogganum.
En það er dásamlegt að fylgjast með því hvernig hofmóðugt sært ljónið ÁBS reynir að verjast hinni óumflýjanlegu gagnsókn. Það dásamlegasta af þessu öllu er að það er öllum skítsama um þrætueplið. Hildi er alveg sama þótt ÁBS hafi hnoðast á sér einni og verið blindur fyrir sök allra annarra, þ.m.t. þeirrar, sem þetta skrifar. ÁBS er líka alveg sama þótt hann hafi hlaupið á sig. Ásgeiri er nákvæmlega sama um þetta allt, líka það að ÁBS og Hildur eru alltaf að rífast og að ÁBS hafi dregið lygina upp eftir mér. Það er öllum sama. En samt er slegist og drullukökum kastað úr hverju horni. Það er þykk (ég segi næstum kynferðisleg) spenna í loftinu milli ÁBS og Hildar (og Eyvindar jafnvel líka – þótt ég segi ekki í hvaða átt sú spenna beinist).
Það eina sem hefst úr þessu öllu er það að Dr. Gunna sárnaði fyrir hönd ÓS hve freklega var gengið framhjá honum í ritstjórninni og varði heiður hans sem gæðablóðið sem hann vafalaust er. Og það er rétt. Ég varð að skrá mannlega veru fyrir Ísnum hjá Stef. Aðeins ég, ÓS og Gunni vitum nákvæmlega hvert hlutverk ÓS er.
Hver veit kannski verður þetta opinberað að fullu seinna. En í bili mega þeir sem trúa því að Mengella sé ÓS trúa því. Þeir sem telja að Hildur sé hluti af Mengellu mega það. Þeir sem telja að Guttesen sé Mengella mega það. Þeir sem telja að Mengella sé ekki svo heimsk að fletta ofan af sjálfri sér fyrir Júróvisjón mega það. Þeir sem telja að ÓS viti meira um málið en hann lætur uppi hafa að öllum líkindum rétt fyrir sér.
Það vakti furðu mína hve kumpánalegir Egill Helgason og ÁBS voru í Kiljunni um daginn, mér þóttu þeir heldur ólíklegir félagar. Að vísu báðir miðaldra menn með mikinn og einlægan áhuga á skoðanainnrætingu barna sinna. Báðir svolítið utangarðs í menningarheimi tröllriðnum af menntamönnum. En þar hélt ég að skildi sundur með þeim. Þar til ég sá þá í Kiljunni staðfesta hina snargáfuðu skoðun Wildes að kappsfullar samræður eru eina víman sem vit er í.
Mér þykir því óendanlega einkennilegt núna að sjá Egil enduróma svotil allan grunninn í skoðunum ÁBS á sjálfri mér. Og aftur þetta raus um að það sé afrek að láta banna sig frá Barnalandi – eins og eina mögulega ástæða þess að hægt væri að lenda í banni þar væri sú að vera enn slakari skítakarakter en flestir þeir sem vaða þar uppi. Það vill nú svo til að langflestir árekstrar mínir við Barnalandskonur voru vegna þess að ég rakst á horn þeirra skítsála sem þar krauma inn á milli og Barnaland er rekið eftir uppskrift úr Flugnahöfðingjanum. Það getur hver sem er „kært“ hvern sem er og ef það gerist nógu oft fer maður í bann. Ég verð að segja að ég er töluvert upp með mér af ævilanga banninu á BL.
En nóg um það.
Egill segir svosem ekkert um mig. Gefur svona létt í skyn að ég sé geðsjúklingur vegna ummæla minna um menn í skjóli nafnleyndar. Nú ætla ég ekki að dæma um eigið geðheilbrigði en það er frekar reynsla mín eftir nokkuð gaumgæfilega athugun á íslenskum netheimum að geðveika fólkið er yfirleitt fyrst til að koma fram undi nafni. Og það er enginn skortur á því. Ég nenni ekki út í enn eina umræðuna um nafnleynd en ætla að ræða oggupons um mengelsku.
Það er nokkuð ljóst að skrif mín hafa vakið einhverja athygli. Mér skilst að Mogginn hafi hlaupið á sig (og dregið ÁBS með sér) og birt smáfrétt um opinberun mína. Sem er fáheyrt. Ég reyndi að ljá opinberuninni slíkan farsasvip með tuði um leðurklædd svipukvendi að það væri ekki hægt, sæmilega greindu fólki, að trúa henni. Þá setti ég inn nöfn tveggja einstaklinga sem ég þóttist vita að myndu afneita þessu strax og þannig myndi spilaborg Hildar, Jóns og Bastarðsins falla um sjálfa sig. Ekkert af þessum þremenningum hefur nokkuð með það að gera hvaða nöfn ég valdi í þessi tvö auðu sæti. Fullyrðingar ÁBS um annað sanna enn einu sinni það sem ég hef áður sagt en hann ekki hlustað á. Hann er ekki nógu vandvirkur miðað við hvað hann er illa læs. Það er pínlegt fyrir ÁBS að lenda ítrekað í því að stökkva af stað með eigin túlkun á hinu og þessu sem ekki stenst skoðun.
ÁBS telur að auki fáránlegt að líkja saman skrifum mínum um viðkvæm efni og hans. Munurinn felst, að því er virðist, í nefnaranum sem sameinaði þessar tvær týndu og ómenntuðu sálir ÁBS og EH, þ.e. kilju. Það er engin kilja hornrétt á minn texta og þar af leiðir að ég má ekki skrifa eins og hann. Þetta er rugl. Tímavilla.
Bókmenntir í dag þurfa enga kilju – hvort sem hún er með litlu eða stóru kái. ÁBS og EH eru báðir steyptir fastir í gangstéttina þar sem þeir námu staðar í sínum bókmenntalega þroska. Fyrir framan útstillingarglugga á gamaldags bókabúð. Það eru til góðar og vondar bækur og það eru til vel og illa skrifaðar bækur. Þetta er tvennt ólíkt. Hið sama á við um persónur. Áðurfyrr höfðu höfundar frá tveimur og upp í hundrað klukkutíma til að hafa þau áhrif á lesandann sem þeir óskuðu. Það fór einfaldlega eftir því hve hraðlæs lesandinn var (í tilfelli fyrrum rektorsins á Bifröst voru þetta um tuttugu mínútur). Á þessu tímabili varð höfundurinn að koma öllu því efni sem persónur hans áttu að mótast úr.
Annað hvort er Mengella uppdiktuð persóna sem lifir sjálfstæðu lífi og það er þá hlutverk höfundar að halda henni lifandi svo lengi sem hann telur sig eiga eitthvað ógert eða að hann telji t.d. að hann hafi tækifæri til að draga fleiri aukapersónur inn í „bókina“ eða Mengella er gríma sem höfundur felur sig á bak við til að geta orðað skoðanir sem hann/hún þorir ekki eða getur ekki staðið við sjálf/-ur.
Ég hef þegar sagt hvort heldur er.
En ef skoðanir Mengellu eru þannig að henni beri útskúfun og fordæming eins og EH virðist vilja meina þá er eðlilegt að hluti þeirra sem vita betur hafi svo útþanda velsæmistilfinningu að þeir telji hunsun eina sæmilega svarið. En það er þá einnig eðlileg krafa að einhverir þeirra sem telji sig vita betur bendi á veilurnar í málflutningnum.
Það er fjandakornið komið heldur illa fyrir okkur ef skoðanir okkar eru hafðar yfir rök og skoðanir annarra hafðar undir rök. Hverskonar skoðanir sitjum við þá uppi með? Hverskonar umræðu fóstrum við við slíkar aðstæður?
Jú, við sitjum uppi með grútmáttlausa umræðu þar sem hver þátttakandi galar ofan af sínum hól, engir tveir eru að tala um það sama og eina samhverfan sem búast má við er þegar einstaka mál er þannig vaxið að enginn þorir að hafa nema eina skoðun á því. [Líkindi í þessari málsgrein við Silfur Egils eru tilkomin af tilviljun].
Hættið þessari helvítis skinhelgi. Þið klæðið ykkur í pelsa og dillið ykkur í takt við Megas (sem syngur glaðhlakkalegur um barnanauðganir), þið hjúfrið ykkur undir sæng og lesið bækur um hættulega menn og horfið á hroðalegar myndir. En svo hamist þið við að gljáfægja veruleikann sem þið búið í með endalausum kurteisisseremóníum og samskiptareglum. Trúarsetning ykkar er: aðeins snillingar mega gára vatnið okkar. Og þess vegna er ykkur bumbult mín vegna. Þið eruð ekki vissir um hvort ég er snillingur. Hvort ég sé gjörningur einhvers kumpána ykkar og þið bara svo vitlausir að fatta ekki djókinn. Þannig að þið tautið fyrir munni ykkar skammaryrði en gætið þess að krydda ögn með lofi.
Það mega fleiri en snillingar gára vatnið. Það má yrkja ljóð um blautar píkur og birta í mogganum, það má pissa upp í sig í kastljósinu, það má hafa skoðun á því hvað megi. Og, það sem mikilvægast er, það má tjá sig eftir leiðum sem eru aðrar en þær sem þið eruð vanir. Þið eruð ekkert nema stofustelpur hefðarinnar, úrkynjaða franska hirðin. Öll ykkar uppreisn er plaggat upp á vegg, ykkar byltingarleiðtogar hafa gigt og þvagleka.
Áður en haninn galaði tvisvar var Þórdís búin að afneita mér þrisvar og Ásgeir tvisvar.
Ég get ekki sagt að það komi mér stórkostlega á óvart. Til þess var leikurinn gerður.
Staðan er sumsé sú að ég tók eftir því að Hildur, Þórarinn og Jón Örn voru tekin upp á því að þykjast vera ég í einhverju innanbúðarsprikli sín á milli og kunngera það heiminum. Og fyrst þau voru svona áfjáð í að vera ég þá ákvað ég að spila með. Ég bætti við tveimur sakleysingjum úr kunningjahóp þeirra og gaf þeim allan heiðurinn, vonandi það að gamanið myndi kárna. Sem það og gerði.
Lætin útaf þessu voru stórkostlega furðuleg. Það er merkilegt hve mörgum þetta er hjartans mál. Hápunktarnir voru þó þeir þegar Skúli Steinn rak sitt stóra nef inn á þessa síðu og mælti ögrandi með dillandi tóni: „Muniði eftir mér?“ eða eitthvað álíka gáfulegt. Ljóta fíflið sá drengur. ÁBS var stórkostlegur í hlutverki hins umvöndunarsama föður sem taldi sig eiga ýmislegt ósagt við skáldin í hópnum og vildi vita hvað útgefendur þeirra og vinnuveitendur myndu segja um málið. Hvað með það þótt þó væru ég? Er munur á því að glensa með Breiðavík og því að nota skriftir til að fá útrás fyrir eigin miðaldra fantasíur um vændiskaup? Eyvindur kom með svipaða línu, enda hefur hann sótt einkennilega fróun í það að vera kjölturakki ÁBS síðan hann fékk löggildingu sem rithöfundur.
Nú mæli ég með að þeir, sem áhuga hafa á því, lesi bloggið og aðrir láti það einfaldlega vera. Það má vel vera að ég opinberi mig einhvertímann seinna. En það verður ekki nándanærri strax.
Dagurinn hefur verið viðburðaríkur hjá ritstjórninni. Það sem gleður mest er að hnakkrotturnar í Ruddunum hafa vaknað til lífsins. Þar byrjar eitt smurolíukámað gáfnaljósið á að gaspra:
kannski að veturinn verði ekki alveg aðgerðalaus after all...
fávitapakkið bakvið Mengellu skrípið er búið að ljóstra því upp hverjir standa bakvið skrif Mengellu.
Þessir ljóðarúnkarar hafa drullað rækilega yfir bifhjólafólk í gegnum tíðina, og alveg spurning hvort við gerum nú ekki það sama við þau í vetur?
Og nokkru seinna kemur hjá öðrum sem á álíka illa loftræstan hjálm:
Kæmi mér ekkert á óvart ef einhver, eða allir, á þessum lista lendi í einhverju veseni
Okkar svar: Bring it on! Haldiði virkilega að við séum hrædd við ykkur, leðurbrakandi rúllupylsurnar ykkar? Þið hafið hvorki nógu mikinn samtakamátt né skipulagshæfileika til að mynda þriggja manna hóp. Haldið þið að eitthvert okkar óttist það að líta út um gluggann í kvöld og sjá nokkur sniglarídjekt hangandi undir ljósastaur, reykjandi filterslausan kamel við hlið hommalegra hjóla? Komið bara. Sýnið hvað þið getið. Við skorum á ykkur.
Æviferill Mengellu hefur verið kostulegur á ýmsan hátt. Hún fæddist í koddahjali tveggja barnalandskvenna. Hildur Lilliendahl var önnur og var á þeim tíma að jafna sig á erfiðum sambandsslitum, m.a. með þreifingum á sínu eigin kyni. Eftir velheppnaðan kynlífshlutverkaleik þar sem Hildur var í hlutverki Mengellu (sem var leðurkvendi mikið) kom upp hugmyndin um að vekja karakterinn til lífsins utan svefnherbergisins. Hún steig fram á sjónarsviðið á BL og ávann sér hægt og rólega sess sem mikið og óvægið meinhorn. Helstu áhugamál hennar voru útúrsnúningar, gæludýradráp og athugasemdir um stíl og málfar.
Smám saman vaknaði löngunin til að glæða gelluna meiri raunveruleika. Og eitt sumblandi kvöld á öldurhúsi var stofnuð ritstjórn um Mengellu, áætlunin var sú að Hildur léti reka Mengellu af Barnalandi og hún myndi byrja að blogga í kjölfarið. Þórarinn Björn var tekinn inn í hópinn og ónefnda Barnalandskonan datt út fyrir fullt og allt enda hafði kárnað gamanið á milli hennar og Hildar. Þá fékk Hildur Jón Örn með í kompaníið auk tveggja annarra.
The rest is history.
Nú er ritstjórn Mengellu opinberuð í heild sinni í fyrsta skipti.
1. Hildur Lilliendahl 2. Jón Örn Loðmfjörð 3. Ásgeir H. Ingólfsson 4. Þórarinn Björn Sigurjónsson 5. Þórdís Björnsdóttir
Enn á ný gerist það. Ungur maður gegnsýrður af minnimáttarkennd plammar á samborgara sína og skýtur sig svo í hausinn. Og enn á ný er uppgefna skýringin róttæk hugmyndafræði.
Atburðir eins og þessi eru aldrei einfaldir og það er ekki hægt að benda á eina tiltekna skýringu. Það eru alltaf margir samverkandi þættir. En, við sjáum þó rauðan þráð liggja í gegnum Columbine - VT - og nú finnska skólann, sem kveikir vissar vangaveltur.
Allir morðingjarnir töldu sig vera fórnarlömb hugsanakúgunar samfélagsins. Og þeir töldu allir ennfremur að þeir hefðu séð í gegnum gljáfægt yfirborð leyfilegrar hugmyndafræði. Og það er ekki síst þess vegna – sem þeim tókst smám saman að einangra sig svo rækilega frá samfélaginu að dýrðlegt fjöldasjálfsmorð varð niðurstaðan.
Ég fullyrði að hægt hefði verið að afstýra þessum fjöldamorðum að hluta eða í heild með því að ástunda ábyrgt hugsanafrelsi. Þá hefðu Cho, Dylan og Klebold og nú þessi finnski aldrei náð að malla nógu lengi í réttlætingarsúpu ódæðisverkanna.
Þeir voru í raun allir sammála um grundvallaratriðin.
Þeir voru allir undirmálsmenn með mikilmennskubrjálæði. Útrás þeirra fólst í því að líta niður á samfélagið sem þeir tilheyrðu og sérstaklega þá þætti þess sem höfðu völd yfir þeim sjálfum (skólar). Aftur og aftur endurtóku þeir í sífellu í eigin eyru og skoðanabræðra á netinu að samfélagið væri hugsað fyrir aumingja, hannað fyrir veiklulegt mannkyn. Þar sem þeir voru allir utangátta í samfélaginu og þeim gekk ekki með hefðbundum aðferðum að aðlagast (tóku t.a.m. geðlyf) þá er eina skýringin sem sjálfsvirðingunni er samboðin sú að þeir séu af öðru sauðahúsi. Þ.e. að mistök þeirra við að aðlagast eru ekki vegna eigin vangetu heldur vegna þess að það sem verið er að reyna að gera úr þeim er veiklað og ómanneskjulegt. Það er verið að reyna að þvinga þá til að verða ómenni – aumar hjarðsálir. Og hægt og rólega verða þeir andfélagslegri og fjandsamlegri og hafa minni og minni áhuga á að meika það í samfélaginu. Samfélagið er ekki þess virði.
Og þeir fantasera um samfélag þar sem fólk fær að vera eins og þeir, skrítið, aggresívt og sjálfstætt. Og smám saman flýtur upp á yfirborðið sama hugmyndin. Hinir sterku þora! Þeir þora að fylgja lögmálum náttúrunnar, beita styrk sínum og engin leið er betri til að uppfylla þá fantasíu en að ganga yfir strikið – sýna fram á veikleika hjarðeðlisins – eyðileggja leikaraskapinn. Rífa samborgarana úr þessum steingeldu hlutverkum eitt augnablik og gera þá að dýrum með sterka sjálfsbjargarviðleitni. Kenna lexíu. Enginn sem verður á vegi byssumanns mun geta haldið lífi sínu áfram í sömu þægilegu vissu um öryggi leikreglnanna.
Og satt að segja er þetta dálítið sniðug pæling hjá þeim. Og þetta eru vel gefnir menn að ýmsu leyti. Ögn hégómlegir, sem sést best á því hve umhugað þeim er um að eftirlifendur túlki þá „rétt“. Að fólk haldi ekki að þeir séu bara a hlýða textum í einhverju lagi eða herma eftir tölvuleik. Það er miklu meiri pæling í þessu en svo.
Hitt er annað mál að pælingar þeirra leiða þá á algjörar villigötur. Þeir eru ekki ofurhreinskilnir fangar sem brjóta af sér hlekkina. Öll þeirra skynsemi er þræll vanmáttarkenndar vegna þess að þeir eru mislukkaðir einstaklingar. Og þeir hafa aldrei fengið að takast á við þessar pælingar því þær eru bannaðar. Ef þeir svo mikið sem hafa orð á því sem þeir eru að hugsa eru þeir sendir til sálfræðings sem gerir ekkert annað en að staðfesta vanmáttarkennd þeirra og reyna að móta þá enn á ný.
Það er ekkert hugsanafrelsi til. Það vill enginn ræða þessi mál í kjölinn. Svona fólki er bara skipað að þegja eða því refsað ef upp um það kemst. Og meðan engin rödd kemur fram með mótrökin verður sífellt auðveldara að týnast í myrkri eigin raka.
Finnski morðinginn var svona tíu sinnum gáfaðri en fíflin á bakvið Skaparann. Fyrir þeim er þetta leikur. Fyrir honum dauðans alvara. Þeir hafa meiru að tapa. Hann hafði engu að tapa. Þeir telja sig hafa á réttu að standa. Hann hafði þrauthugsað málið til enda.
En allir höfðu á endanum jafnrangt fyrir sér. Og allir létu glepjast af lélegum rökum. En enginn tók við þá slaginn. Enda ekki von. Í samfélagi sem vill ekki sjá tíu litla negrastráka er ekki líklegt að við séum tilbúin að rökræða við þá sem hafa enn róttækari skoðanir. Samt er rökræðan hugsanlega eitt af því fáa sem getur unnið hluta af þessu fólki til baka. Því enginn gerir svona nema hann telji að það að mestu sé hræsnislaust.
Monty Python afgreiddi flón eins og Vigfússyni og aðra rasista af þeirra sauðahúsi fyrir margt löngu. Af hverju er ekki hægt að kokka upp gáfaða rasista? Það gæti verið fjör. Síðasti gáfaði rasistinn var Göbbels.
Hvort sem kynvilla er meðfædd eða ekki þá er hressandi að ljúka hinni löngu orðræðu um hvað má og hvað má ekki í barnabókmenntum með laginu Tíu kátir kynvillingar, hvers uppruni er öllum sæmilega vel gefnum einstaklingum ljós.
Kynvillingar fóru á krá, kenndir, allir tíu einn var tekinn aftanfrá, og eftir voru níu.
Níu litlir nárakjassar nutu þess að hátta einn fékk skæða sárasótt þá sátu eftir átta.
Átta hýrir hommatittir hittust klukkan tvö einn tók fullstórt upp í sig eftir voru sjö.
Sjö graðir gleðipinnar gláptu á XXX einn þeirra sprakk úr spenningi spólunni skiluðu sex.
Sex blíðir attaníossar æfðu sig í rimm einn fékk sig fullsaddan sáttir voru fimm.
Fimm æstir analistar urðu flennistórir einn féll þá í yfirlið eftir voru fjórir.
Fjórir sætir sykurpúðar sungu „ég er hýr“ einn var kýldur klessu í komust undan þrír.
Þrem bústnum bossahossum bauðst að hnoða leir einn fékk af því standpínu eftir sátu tveir.
Tveir baldnir borusnúðar bögguðu ekki neinn en öðrum var gert að gifta sig gekk þá áfram einn.
Einn kenghýr kynvillingur komst víst aldrei heim en ekki hafa áhyggjur það er víst nóg af þeim.
Það var nóg að gera hjá lesendum þessarar síðu í nótt. Tvennt stendur uppúr. Í fyrsta lagi var staðfestur grunur minn um að helstu andstæðingar negrastrákanna væru illa gefið þý í samtökum hinna blæðandi hjarta, lið sem er litblint á róf raka og gildismats. Hinsvegar kom Eyvindur Karlsson með athugasemd sem kallar fram það efni sem síðasta færsla mín hlýtur að krefjast svara við. Ég hafði hugsað mér að bæta því við í gær en hætti lengdarinnar vegna og vegna þess að það gæti truflað ringlaðri lesendur mína sem rista frekar grunnt þegar þeir leggja á ála hugsunarinnar.
Nema hvað. Einhver þokuheili ruddist fram og taldi nú hreinlega að ég væri að rugla þegar ég segði að Muggur og co hefðu ljáð negrastrákunum íslenskt, sveitarlegt yfirbragð. Þvert á móti væri um að ræða bersýnilegt innlegg í alþjóðarasisma og þyrfti ekki annað en að skoða hollenska bók um sama efni til að sjá að íslenska og niðurlenska bókin væru „nákvæmlega eins“. Þá kom einhver langhundur um að ég væri í fararbroddi einhverrar klíku og á hæla mér kæmu Egill Helgason og æi, hún þarna með hundsfésið, Kolbrún (sem raunar kom vel fyrir í síðustu Kilju sem var stórskemmtilegur þáttur, ekki síst þegar Egill runkaði egói ÁBS svo eftirminnilega að sá síðarnefndi gat ekki annað en roðnað og brosað hringinn – en það er önnur ella). Grautarheilinn klykkti svo út með að ég ætti ekki að vera að nefna Þórberg á nafn því hann hafi verið á móti rasisma og ég hefði áreiðanlega fordæmt hann og skoðanir hans ef við hefðum andað að okkur sama Reykjavíkurloftinu.
Tökum þetta í öfugri röð.
Já, ég hefði haft ýmislegt út á Þórberg að setja. Þó fyrst og fremst kinnroðalausa pólitíska innrætingu hans gagnvart börnum (að kenna Lillu Heggu að elska Stalín fimm ára gamalli er í hæsta máta siðlaust og snertir punkt Eyvindar sem ég sný mér að á eftir), en ég hefði vafalaust haft næga greind þá, eins og nú til að sjá að maðurinn var snillingur og vel þess virði að lesa þótt skoðanir hans í mörgum málum væru rangar og sumar hreint og beint heimskulegar. Og kannski ástæða til að lesa hann ekki síður vegna þessara lélegu skoðana. Nafnlausi moðhausinn gefur í skyn að það felist í því hræsni eða mótsögn að fárast yfir því að maður sé dæmdur fyrir skoðanir sínar sé maður ekki skoðanabróðir hans að öllu leyti. Hálfvitaskapur.
Það að ég kalli ritskoðunaræðið sem negradeilan er til marks um vinstrisinnaða byggir á augljósum samfélagslegum sannindum. Það eru ekki lengur borgaralegir hægrimenn í skátabúningum sem taka sér stöðu sem samviska heimsins. Það er vinstraliðið. Liðið sem þykist vera að lagfæra samfélag okkar og skafa af því óværu sem fyrst og fremst opinberast í „röngum skoðunum“. Það þarf ekkert að rökræða um þetta. Það neyðarlega er að sama fólkið, sumt af því a.m.k. hefur hingaðtil varið málfrelsið og gert útáþað að sjokkera, stuða og traðka á almennu velsæmi. Það er vegna ofureðlis negranærgætni sem málfrelsinu var óvart kastað fyrir róða og nú vita sumir ekki hvernig á að endurheimta það án þess að tapa andlitinu.
Hollenska negrabókin er mér vel kunn, ég var búin að skoða hana og þá þýsku raunar líka. Og þótt sú Hollenska sé yngri en sú íslenska þá er ofur augljós og einföld ástæða fyrir því hve líkar þær eru. Það geta allir séð með smá gúglun. Hitt er annað mál að báðar þessar bækur bera þess skýrt merki að vera ekki frá upprunalandi útgáfunnar. Reynsla Ameríkana af negrum var allt önnur en Íslendinga. Og þegar bókin kom út á íslensku var hún ekki að endurspegla rasistaskoðanir höfundanna eða þjóðarinnar á negrum. Þvert á móti er íslenska útgáfan full af heimfæringum á íslenska samfélagið, bæði í myndum og máli. Svo mjög að þegar hún kemur út gæti textinn allteins verið við einhvern sjómannavals.
Það er ekkert við örlög negrana sem endurspeglar fordóma Íslendinga gagnvart negrum. Hefði það verið hugmyndin hefði einn étið illa soðinn trúboða og fengið í magann, annar hefði séð sjálfan sig í spegli og misst vitið af hræðslu, þriðji hefði sett bein í nefið á sér og fengið sýkingu, fjórði hefði verið laminn af Tarzan, fimmti hefði óvart þurrkað og smækkað hausinn á sjálfum sér o.s.frv.
Íslendingar höfðu fullt af rasískum hugmyndum um negra á þeim tíma sem bókin kom út. Og þær hugmyndir voru alltaðrar en hugmyndir um ameríska leysingjasyni. Bókin er um þá og því um borgaralega negra. Í stað þess að heimfæra textann upp á hugmyndir þjóðarinnar um negra og gera hana framandi og hræðilega kusu höfundar að nota íslenskan veruleika. Og bókin úir og grúir af slíkum dæmum og allsstaðar þar sem íslenska og hollenska útgáfan eru ósamstíga er það vegna þess að sú íslenska er íslenskari.
Eyvindur kom með punkt gegn algjöru ritskoðunarleysi. Að vísu fyrirsjáanlegan punkt og einfaldan en málefnalegan engu að síður. Miðað við það sem ég sagði, væri ég þá til í að börn hefðu aðgang að myndum eins og Hostel?
Svarið er auðvitað nei. Og ég get haldið því fram hræsnislaust. Aftur er lykilorðið velsæmi.
Velsæmi er ekki það sama og almannahagur þótt það fyrrnefnda geti verið hluti af því síðarnefnda. Og ég hef þegar sagt að setja þurfi tjáningunni mörk með vísan til almannahags. Þannig geta morð og barnamisnotkun aldrei verið réttlætanlegur listrænn tilgangur. Það kemur velsæmi ekkert við. Velsæmi er spurning um smekk. Það hvort nauðga megi börnum og selja aðgang er ekki spurning um smekk. Það hvort sýna megi börnum klámmyndir eða hrollvekjur er ekki heldur spurning um smekk.
Segjum sem svo að lögregla bannaði fund nasista á efstu hæð byggingar sem væri svoleiðis í móðu vegna asbestryks. Slíkt bann hefði ekkert að gera með fundafrelsi. Og þegar við bönnum aðgengi barna að klámi kemur það engu tjáningarfrelsi við. Það er bannað því það telst með góðu móti börnum afar skaðlegt. Á sama hátt mætti banna listamanni að stunda þann gjörning að stökkva öskrandi út úr fataskápum hjartveikra ellilífeyrisþega. Slíkt bann kemur tjáningarfrelsi ekki við enda snýst deilan um réttmæti þess ekki um það hvað tjáningarfrelsi leyfi heldur eingöngu um skaðann sem af því getur hlotist.
Negrastrákadeilan snýst eingöngu um velsæmi. Það heldur því enginn fram að bókin sé sjálfkrafa skaðleg. Því er aðeins haldið fram að hún sé óviðeigandi, smekklaus og særandi. Hún veldur engum augljósum skaða.
Sagan er full af dæmum þar sem velsæmið tekst á við tjáningarfrelsið. Og rökin eru alltaf þau sömu, það breytast aðeins hlutirnir sem á að ritskoða, fela, merkja eða banna.
Alveg óvart erum við að verða að amerískum aumingjum.
Mæli með að fólk horfi á nákvæmlega sömu deilu í örlítið öðrum búningi, þar sem Frank Zappa stóð í eldlínunni gegn fólki sem fullyrti að eitís-tónlist væri skaðleg börnum og hana ætti að sérmerkja svo foreldrum reyndist auðveldara að vernda börn sín fyrir henni.
Það felst hreintútsagt ótrúleg einfeldni í því að segja að ritskoðun felist í því einu hvort eitthvað sé bannað. Það er kannski orðið sem er villandi. Ritskoðun er miklu víðtækari en svo. Það er t.d. ritskoðun að setja aðvörunarmiða á vörur, t.d. um blót, nekt eða æskilegan aldur neytenda. Það er ekki minni ritskoðun að færa bók úr barnadeildinni í hina væntanlega agnarsmáu deild pólitískra áróðursrita. Nú eða bara stilla barnabók þannig upp í barnadeildinni að börn geti ekki með neinu eðlilegu móti séð þær (eins og Eymundsson í Austurstræti hefur gert við Negrastrákana). Það er líka ritskoðun að krefjast þess að tilteknar bækur séu ekki lesnar (eða sungnar) í tilteknum leikskólum. Ritskoðun er svo miklu meira en bara bann við útgáfu.
Deilan um 10 litla negrastráka er fyrst og fremst deila um ritskoðun. Framanaf voru háværar raddir sem heimtuðu allrahanda ritskoðun. Það átti að banna lestur á bókinni, söng á vísunum eða færa bókina til. Það var svosem enginn (með viti) sem vildi banna útgáfuna en óskin um ritskoðun var rótsterk fyrir því. Og er enn.
Vinstri sinnaðir og ungæðingslegir menningarbesservisserar hlupu á sig. Og eru búnir að fatta það, a.m.k. sumir. Menn féllu í þá gildru að koma fram við aldraða bók eins og aldraða manneskju, þ.e. af næstum takmarkalausri lítilsvirðingu. Af því að bókin var gömul mátti lemja á henni með nútímalegum gildismatskylfum. Hæðast að henni og lítilsvirða hugmyndir hennar. Meðan raunin er sú að ef verið væri að gefa tíu litla negrastráka út í fyrsta sinn núna væri hún líklega nógu framandi til að teljast stingandi, ljóðræn snilld og sama liðið og núna fordæmir hana myndi slá um hana skjaldborg. Ástæða þess að fólk (þ.e. læsar vitsmunaverur, ekki heimskir blendingsverndarar) ræðst heiftúðlega að bókinni er sú að í sinni þeirra tekur bókin sig alvarlega. Ef hún væri framsett sem ísmeygilegt háð væri hún varin og virt.
Málið er að bókin er hvorugt. Hún er hálfkæringsleg og óalvarleg barnabók og það eina ljóta sem negrum er gert í henni er að láta þá spila rullu íslenskra bænda (einn þóttist stór og fékk á hann, annar drakk sig undir borðin, þriðji át á sig gat, fjórði var stangaður af belju). Það var öll syndin. Hinn hroðalegi rasíski undirtónn vísunnar var sá að við líktum negrunum við okkur sjálf.
Það er ekki langt síðan ungskáld íslensk pönkuðust í geðveikum íslenskukennara vegna þess að henni þótti einn vinur þeirra vera lélegt skáld og í raun ekkert annað en pínulítill naggur að gera sig stóran með klámkjafti (sem ég held að sé ekki útilokað), það er aðeins lengra síðan maður pissaði upp (niður) í sjálfan sig í sunnudagskastljósinu, töluvert lengra er síðan Zappa þurfti að takast á við hálfan heiminn vegna þess að textarnir hans voru svo dónalegir og lengst er síðan Þórbergur var dæmdur fyrir að lítilsvirða hið mikla menningarríki þýskra nasista.
Ritskoðun er kjánaleg og óþörf. Það á ekki að ráðast á bókmenntir (eða nokkuð annað ef því er að skipta) með velsæmið að vopni. Velsæmið sér um sig sjálft. Það þarf ekki vitiborna talsmenn í viðbót við þá vitlausu.
Við höfum óskaplega gaman af því, sem þjóð, að hafa áhyggjur af börnum. Sérstaklega finnst okkur gaman að trúa því að sjálfsmat og siðferðiskennd barna sé á hraðleið til helvítis.
Ekki er með skynsamlegu móti hægt að kalla börnin, sem
