Um nafnleysi

Ég hef lengi verið að því komin að skrifa um nafnleysi á netinu. Málið er mér enda skylt. Ég þykist vita að flestir fari nærri um hin grófari blæbrigði í afstöðu minni. Ef um væri að ræða svart/hvítt mál, þá væri ég með nafnleysi. En málið er flókið.

Afstaða mín er þessi: Ég er á móti því að menn noti netið til glæpaverka. Þar á ég t.d. við tælingar á ófullveðja fólki, fjárkúgun, ofsóknir eða óverðskulduð mannorðsmorð. Þó á netið, eins og aðrir miðlar, að mínu mati að hýsa alla flóruna, allt frá frauðkenndu hjali til óvæginnar gagnrýni.

Íslendingar eru margir haldnir þeirri einkennilegu trú að mannasiðir séu ekki aðeins rótgróinn hluti siðferðis, heldur verði best mældir með almennum viðhorfum. Hvorttveggja er rangt.

Nafnleysi er ekki skilgreinandi þáttur í netglæpum. Vissulega er nafnleysið oft fylgifiskur þess að vega ómaklega úr launsátri. En það verður ekki sjálfkrafa vont vegna þess. Ekki frekar en að líkamleg áreynsla verði sem slík slæm vegna ofbeldismanna.

Það er mýta að nafnleysi geri allt manns tal marklaust. Að þeir sem ekki þori að koma fram undir fullu nafni séu heiglar eða gungur. Nafnleysi getur þvert á móti verið mjög gagnlegt. Nokkrar röksemdir eru t.a.m.:

1. Nafnleysi getur leitt til þess að frekar sé horft á innihald umræðna en það hverjir ræðast við. Slíkt getur stuðlað að málefnalegri umræðu.

2. Nafnleysi getur tryggt sjónarmið fólks í umræðum, sem stöðu sinnar eða aðstæðna vegna getur ekki (eða telur sig ekki geta) komið þeim á framfæri. Hér gæti t.d. verið um að ræða samkynhneigðan ungling í smáplássi, hátt settan aðila sem litið er á sem andlit fyrirtækis, þekkta manneskju sem vill rækta áhugamál sín í friði fyrir forvitnu fólki. Svona mætti lengi telja.

3. Nafnleysi getur auðveldað framsetningu efnis sem mikilvægt er að komi fram. Athugasemdakassar í félagsmiðstöðvum, fyrirtækjum o.s.frv. eru hugsaðir til að nýta kosti nafnleysis að þessu leyti.

Það er oft sáralítill munur á nafnleysi og að skrifa undir eigin nafni. Lesandi, sem les þetta blogg, veit meira um Mengellu en lesandi margra einlínumoggabloggara veit um þá. Við erum ekki bara nöfn.

Antipat á nafnleysi er stundum ekkert annað en sambland af forvitni og ringlaðri réttlætiskennd í anda þess að vera sú eina sem mætir í búningi á vinnustaðinn á öskudaginn.

Réttmæt rök gegn nafnleysi eru m.a. þau að ef allir þyrftu að skrifa undir nafni væri minna um meiðandi skrif og rugl. Það er alveg rétt. Hitt er þó sólu særra að þessi blessaða þjóð hefur aldrei átt í erfiðleikum með að þegja um hluti, og má einu gilda hvort það eru hlutir sem þegja ætti um. Þögnin hefur verið versti skaðvaldurinn í gegnum tíðina. Og þetta tvískinnta kerfi, að við tölum um fátt opinberlega en pukrum um allt í leynd, er fáránlegt. Allt sem nafnbirtingar gætu þaggað niður er sagt hvorteðer. Það fer aðeins aðra leið.

Mig langar að enda á því að fjalla örstutt um rök, sem ítrekað hefur verið beint að mér. Sagt er að ég sé Mengella til að geta sagt x, sem ég gæti annars ekki sagt. Þessi hugsun er á haus. Ég segi x til að geta verið Mengella.