Fíflaskapur

Menn hafa varla haft undan í dag við að vísa á úttekt Gauta Eggertssonar um 10 litla negrastráka og hún yfirleitt kölluð sóber áminning um þann augljósa hrylling sem bókin er.

Ef þetta er nú lesið þá kemur í ljós að texti Gauta er arfaheimsk og illa unnin samsuða sem ekki aðeins er villandi heldur kolröng í mikilvægum atriðum.

Málefnalega segir Gauti þetta:

1. Ég á negrabarn og hef því ástæðu til að tala um málið.
2. Bókin kom út fyrir um hundrað árum og lætur negrastráka deyja dæmigerðum and-negra dauðdögum: „Dauðdagi þeirra rímar vel við viðhorfin til blökkumanna í Bandaríkjunum á þeim tíma sem bókin kom út, litlu negrastrákarnir deyja úr leti, heimsku, hræðslu, græðgi, ofdrykkju, vitfirringu, ofbeldi, osfrv.“
3. Þar sem bókin var gefin út á tímabilinu 1865 til 1960 (!) kemur hún fram á tímabili sem var fjandsamlegt blökkumönnum. Þá tíðkaðist t.d. að Ku Klux Klan væri á eftir negrastrákum og hengdi þá. En í einni útgáfu negrastrákanna tók sá síðasti upp á að hengja sig vegna einsemdar og er það bein vísan í KKK.
4. Í staðinn fyrir að lesa bókina fyrir negrastrákinn minn ætla ég með hann á safn að skoða minjar um illa meðferð á þrælum.
5. Þar er þessi bók til.

Skoðum nú tíu litla negrastráka, líkast til þá sömu og hann vísaði til og sjáum hvernig þeir deyja úr „leti, heimsku, hræðslu, græðgi, ofdrykkju, vitfirringu, ofbeldi...“

Ten Little Niggers

Ten little nigger boys went out to dine;

One choked his little self and then there were Nine. <-- græðgi

Nine little nigger boys sat up very late;

One overslept himself and then there were Eight. <-- dó ekki, svaf yfir sig

Eight little nigger boys travelling in Devon;

One said he'd stay there and then there were Seven. <-- dó ekki

Seven little nigger boys chopping up sticks;

One chopped himself in halves and then there were Six. <-- heimska?

Six little nigger boys playing with a hive;

A bumble bee stung one and then there were Five. <-- stakk sig á býflugu

Five little nigger boys going in for law;

One got into Chancery and then there were Four. <-- dó ekki, forframaðist

Four little nigger boys going out to sea;

A red herring swallowed one and then there were Three. <-- óheppinn? pun?

Three little nigger boys walking in the Zoo;

A big bear hugged one and then there were Two. <-- dó eða dó ekki, óheppni?

Two little nigger boys sitting in the sun;

One got frizzled up and then there was One. <-- húðkrabbi, hégómi?

One little nigger boy left all alone;

He went out and hanged himself and then there were None. <-- sjálfsmorð, einmana

Ef við skoðum nú listann aftur: „leti, heimsku, hræðslu, græðgi, ofdrykkju, vitfirringu, ofbeldi...“

Þá má segja að rétt sé að einn hafi dáið úr heimsku þegar hann hjó sig í tvennt við að höggva við, einn úr matgræðgi með því að láta standa í sér. En ekkert af því sem er á listanum í viðbót á við um dauða negrastrákanna. Þvert á móti þá deyja þeir hreint ekkert allir heldur heltast úr lestinni af ýmsum ástæðum og sumar hreint ágætar.

Wikipedia kannast hreint ekkert við það að tíu litlir negrastrákar sé innlegg í upphaflega negrahatur á hundrað ára tímabili. Þvert á móti sé um að ræða vögguvísu um tíu litla indjána sem ekki er hundrað ára gömul heldur frá 1868 og var eftir Septimus Winner. Sem, ólíkt því sem Gauti gefur í skyn, var ekki suðurríkjadólgur að skemmta smábörnum þar með hræðilegum örlögum negrabarna. Hann var frá Fíledelfíu. Og höfundur tíu lítilla negrastráka hefur verið meðlimur af Songwriters Hall of Fame síðan 1970. Hann var fyrst og fremst þekktur fyrir undurfagrar ballöður.

Þetta er upphaflegi textinn:

Ten little Injuns standin' in a line,
One toddled home and then there were nine;
Nine little Injuns swingin' on a gate,
One tumbled off and then there were eight.
One little, two little, three little, four little, five little Injun boys,
Six little, seven little, eight little, nine little, ten little Injun boys.
Eight little Injuns gayest under heav'n.
One went to sleep and then there were seven;
Seven little Injuns cuttin' up their tricks,
One broke his neck and then there were six.
Six little Injuns all alive,
One kicked the bucket and then there were five;
Five little Injuns on a cellar door,
One tumbled in and then there were four.
Four little Injuns up on a spree,
One got fuddled and then there were three;
Three little Injuns out on a canoe,
One tumbled overboard and then there were two.
Two little Injuns foolin' with a gun,
One shot t'other and then there was one;
One little Injun livin' all alone,
He got married and then there were none.

Þessi tilfinningavella úr Gauta um hræðileg örlög negrastráka og hvernig tíu litlir negrastrákar endurspegli allt það versta við álit fólks á negrum er hreinlega afskræming á sannleikanum. Vissulega eru þeir stereótýpur en því fer fjarri að jafn rækilega sé gefið í eins og Gauti gefur til kynna. Og ekkert í neinni útgáfu textans hef ég getað fundið sem er svakalegra en t.d. það þegar Bakkabróðirinn missir hausinn í tunnunni eða um ljóskuna sem kafnaði hjá rakaranum af því að hann tók af henni heyrnartólin sem sögðu henni að anda inn og út.

Og það skiptir ekki nokkru einasta máli þótt Gauti eigi sjálfur lítinn negrastrák. Hörmuleg saga þrælahalds og kynþáttaofsókna á ekki að steingelda okkur og gera úr okkur ameríska aumingja sem drattast á tilfinningarúnksöfn þar sem allt er svart eða hvítt og ekkert þar á milli.